İhmal ve İstismar Türleri
Duygusal Kötüye Kullanım / İhmal
Günümüzde fazlaca yaşanan fakat gizli kalan örselenme yaşantısı duygusal kötüye kullanımdır. Bağırma, reddetme, aşağılama, küfretme, yalnız bırakma, yanıltma, korkutma, yıldırma, tehdit etme, duygusal ihtiyaçlarını karşılamama, yaşının üzerinde sorumluluklar bekleme, kardeşler arasında ayrım yapma, değer vermeme, önemsememe, küçük düşürme, alaylı konuşma, lâkap takma, bağımlı kılma ve aşırı koruma ebeveynlerin yaptığı duygusal kötüye kullanımlara verilecek örneklerdendir. Duygusal ihmale bakacak olursak; ebeveynlerin çocuklarının psikolojik ihtiyaçlarına yanıt vermemesi, yeterli sevgi ve şefkat göstermemesi, sosyal gelişimi için yeterli desteği sağlamaması ve sosyal kuralları öğretmeme olarak tanımlanır. Bu yüzden duygusal ihmale maruz kalan çocuklar kendi kendine yetemez ve güven gelişimleri zarar görür. Bunun yanı sıra, ebeveynlerin birbirlerine karşı duygusal ihmale yönelik davranışları da çocukları etkilemektedir. Özetle kötü bakım olarak da adlandırılan ihmal, çocuğun temel ihtiyacı olan bakım ve korumanın sağlanmamasıdır. Duygusal ihmali yaşayan çocuklarda, duyguları açığa çıkarmakta zorlanma, sosyal ilişkilerinde bozulmaların meydana gelmesi, çocukluk dönemi mastürbasyonu, özgüveninin azalması, intihar etme girişiminde bulunma gibi psikolojik bozukluk meydana gelmektedir.
Duygusal İstismar
Duygusal istismar, çocuğa yaş, bilgi, statü ve güç sahibi olan kişiler tarafından gerçekleştirilen, çocuğun kişiliğine zarar verici, duygusal gelişimini kısıtlayan eylemler veya eylemsizliklerdir. Bu istismar türü, çocuğa yapılan fiziksel olmayıp katı olan cezaları veya tehditleri içinde bulundurur. Ayrıca çocuğun benlik algısının gelişimini engellemektedir. Duygusal istismarda, cinsel ve fiziksel istismardaki gibi somut belirtiler görülmez. Bu yüzden de ortaya çıkmasının zor olması, uzun süreli ve sürekli var olması nedeniyle diğer istismarlardan ayrılır. Ayrıca cinsel ve fiziksel istismarların çoğunda duygusal istimara maruz kalındığı görülmektedir. Duygusal istismara uğrayan çocuklarda, konuşma bozuklukları, alkol-madde bağımlılığı, fiziksel gelişimin yavaş ilerlemesi, uyum sorunları, kendine ve başkalarına yıkıcı ve zarar verici davranışlar, uyku bozuklukları gibi problemler meydana gelir. İleride ki hayatında ise bağımlı bir kişiliği olan, gergin, kaygılı, huzursuz, aileden uzaklaşan, içe dönük, değersizlik duyguları olan bireyler haline dönüşürler.
Fiziksel Kötüye Kullanım / İhmal
Fiziksel kötüye kullanım ve ihmal çocuğun ebeveynleri tarafından terk edilmesi, çocuğa gereken sağlık hizmetinin verilmemesi veya eksik ve geç verilmesi, çocuğun yalnız bırakılması, evden kaçan çocuğu tekrar eve kabul etmeme, çocuğun beslenme, giyim ve hijyenik ihtiyaçlarını karşılamama, güvenlik ve huzurun sağlanması konusunda dikkatsiz ve umursamaz tutumlar, çocuğu öngörülebilir tehlikelerden korumamayı içerir. Bunlara ek olarak ebeveynlerin çocuklarına şiddet uygulaması da kötüye kullanıma dahildir. Şiddet, ebeveyn ve çocuklar arasındaki ilişkileri soğutmakta ve çocukları baskıya karşı daha direnir hale getirmektedir. Böylece, aile ve çocuklar arasındaki çatışma içinden çıkılmaz bir hal alır.
Fiziksel İstismar
Bedensel örselenme olarak da bilinen fiziksel istismar çocuğun veya gencin ebeveyni ve diğer yetişkinler tarafından fiziksel olarak istismar edilmesidir. Bir kaza nedeniyle meydana gelmeyen yaralanmalar olarak da tanımlanabilen fiziksel istismar, yetişkin veya ebeveyn tarafından devamlı yapılan bir davranış biçimidir. Fiziksel istismara maruz kalan çocuklar, ısırık izleri, kırıklar, vücuttaki morarmalar ve yanık izleriyle tespit edilir. Örselenen çocuğun yaşı ve örselenme süresi ile fiziksel zararın ne boyutta olduğunu anlarız. Fiziksel istismara maruz kalan çocuklar, anne ve babadan korkma, kendinden büyükler ile iletişim kuramama, kendine ve çevresine saldırgan davranışlar, eve gitmek istememe/evden kaçma, içe dönüklük, yakın ilişki kuramama, sürekli hatalı olduğunu düşünme, fiziksel temastan kaçınma, alkol-madde kullanma davranışları gösterirler. İleri ki hayatlarında ise anksiyete, depresyon, travma sonrası stres bozukluğu, yeme bozukluğu, intihar etme gibi psikolojik problemler yaşarlar.
Cinsel Kötüye Kullanım / İhmal
Cinsel kötüye kullanımda aile bireylerinin çocuklarını cinsel olarak ihmal etmesi yer almaktadır. Çocukların maruz kaldığı cinsel kötüye kullanımı açacak olursak; cinsel öneri, seksi konuşma ve yorumlarda bulunma, teşhircilik gibi temas içermeyen istismarlar, röntgencilik, cinsel organlara dokunma ya da dokundurma, oral seks, çocuğun bacakları arasına penisin yerleştirilmesi, cinsel sömürü olarak ortaya çıkar. Cinsel kötüye kullanım genelde aile üyeleri veya aileye yakın kişiler tarafından gerçekleştirilip, her yaş grubunda olabilmektedir. Çoğunlukla gizli bir şekilde meydana gelir ve çocuk için duygusal yıkımı çok yoğun olduğundan dolayı ortaya çıkması gecikmektedir. Bu yüzden de gizli kalır ve anlaşılması çok zordur. Tüm bu sebeplerden dolayı cinsel kötüye kullanım, çocuk için travmatik olması ve acı vermesiyle istatistik verilerine daha az yansır.
Cinsel İstismar
Cinsiyet ayırt etmeksizin çocuklarının ve ergenlerin yetişkinler tarafından cinsel olarak kullanılması ve çocuğu veya ergeni cinsel ihtiyaçlarını karşılayacak bir araç olarak görmesi cinsel istismardır. Bunlardan bazıları röntgencilik, çocuk pornolarında kullanma, oral veya anal sekstir. Ayrıca ailede ensest ya da fücur ilişkinin olması da cinsel istimara girmektedir. Yaygın bir cinsel istismar olan cinsel konuların açıkça konuşulması, laf atma ile taciz ve sarkıntılara maruz kalan gençler utanıp sıkılma, huzursuz olma, korkma, kızma ve öfke duygularını hisseder. Bundan dolayı cinsel istismarı pek dile getirmezler. Genelde açığa çıkmayıp gizli kalan cinsel istismarda vaka olgularında yalnızca %15’i cinsel istimara uğradığını belirtmektedir (Taner ve Gökler, 2004). Cinsel istimara maruz kalan çocuklar, ileride anksiyete, borderline kişilik bozukluğu, depresyon ve post travmatik stres bozukluğu gibi psikolojik sorunlar gösterebilmektedir.
