Evvel Zaman mı? Mö mü?
Biliyorsunuz sıfır diye bir yıl yok. Yani evvel zaman 31.Aralık 0001 (EZ) den sonra Yeni zaman 1.Ocak 0001 (YZ) başlıyor.
İsa’dan önce ve İsa’dan sonra diye yedirmişler insanlara. Nazik ismi de kültür emperyalizmi. İnsanlar da inanmışlar. Latince Anno Domini ki Almanlar bunu kullanmayı sevmiş. Yani Beyefendinin Yılı AD 1492 de Amerika “keşfedildi” derken. İngilizce dünyasında BC / AC yani İsa’dan Önce ve sonra deniliyor.
Buna epeyce zamandır düşünürlerce köklü bir itiraz var. Biz “milattan önce” “sonra” demişiz ve unutur gibi olmuşuz. Neyin yılı olduğunu.
İnsanların çoğu yılları böyle adlandırmaya alışmış. Bir kısmı örnek Çinliler, Araplar, Yahudiler kendi takvimlerini de kullanmaya devam etmişler. Ama yaygınlaşan “miladi takvim” olmuş. Sonra tarihçiler İsa Peygamberin eksi dört veya eksi 6 yılında yani evvel zaman 4-6 doğduğunun farkına varmasınlar mı?
Eywah! Ne olacak kültür emperyalizminin hali? Ama Papa bile demeç vermiş ve olduğu gibi, yani yılların alışıldığı şekilde kullanılmasının uygun olduğunu söylemiş. Dinden geçinen esnaf nerede durmaz ise zarar geleceğini iyi bilir zaten.
Anglosakson bilim-insanları otuz-kırk sene önce ciddi bir şekilde milat veya İsa yerine Common era, Present Time ve Before –Present, Before Common Era (BP, BCE) demeye başladılar. Artık bu doğa bilimlerinde, yani positif bilimlerde tamamen böyle ve İngilizce Vikipedi’de de bu söylem kullanılıyor ve giderek yaygınlaşıyor.
Ben de yaklaşık 10-15 yıldır bunun savunucusuyum. Sosyal bilimler de İngilizce’de bu terminolojiye geçiyor. Bir dinin peygamberi ile tüm tarihi zincirlenerek anlamaya çalışmak doğru değil. Bugün Öcal Uluç ile bir tartışma anında bunun tam doğru Türkçesinin Yeni zaman – Eski zaman değil Yeni zaman ve Evvel zaman (EZ) olduğunda mutabık kaldık.
Bolca destek alırız diye umuyorum bilhassa zihni açık olanlardan. Güzel bir huni aldım, diğerleri de çok umurumdaydı zaten.
