Zeytinde Xylella ve Zeytiyağı Fiyatları
Zeytinyağ fiyatları patladı ve korkarım daha da yükselecek. Nasıl 2600 yıl önce filosof Miletli Thales’in zeytinyağında yok yılı ve var yılını hesaplayarak servet kazandığı anlatılırsa bu yıl da Ankaralı filosof Ahmet İnam da bir yıllık zeytinyağı ihtiyacını peşinen alınca biraz zeytinyağ fiyatları nasıl olacak diye merak ettim ve araştırdım.
Daha da artacağı kesin diyebilirim.
Xylella fastidiosa denilen musibet, yok yılı yanı sıra fiyat artışının nedeni olacak. Yaklaşık 120 yıl önce Kaliforniya’da Pierce tarafından tarif edilmiş bir hastalık. 1987 de mikrobu Xylella olarak tanımlanmış. Zakkumda , Üzümde kurumaya yol açıyor ve Zeytinde tedricen ölüme. Brezilya’da kahve bitkisinde hasara.
İlacı da daha yok. İtalya’nın güneyinde, çizmenin topuğunda yaklaşık 600 bin hektar alanda zeytin kesilmiş. Korsika’ya da atladığı tahmin ediliyor. Hastalık ağustosböcekleri tarafından yayılıyor. Hastalanan ağaç birkaç yılda önce yapraklar sonra dalları kuruyarak ölüyor. Çizmenin topuğu yani Apulia yöresi İtalya’nın zeytinyağı üretiminin % 40 ının yapıldığı yer.
Korsikada da bu bakteri görülünce 100 metre ara bırakılacak şeklde ağaçlar kesilmiş ve çalılar yakılmış. Şimdi uzmanlar her tarafta başka hasta ağaç var mı diye arıyorlarmış.
Tabii hastaların yanında sağlıklı ağaçların da kesimi ne derece çözüm daha kimse bilmiyor. Onun için İtalya’da epeyce protestolar olmuş.
Bu bakteri narenciyede de hastalığa neden oluyormuş. Bizde daha zeytinde böyle bir vaka duymadım ama herhalde vardır da daha farkına varılmamıştır diye tahmin ediyorum. 2004 yılından beri bademde , elmada, üzümde Şanlıurfa ve Çukurovada bu bakterinin görüldüğüne dair bilimsel makeleler var.
Verticillyum hastalığı Ege’de yaygınlaştığında Yeni Asır gazetesi uyarım üzerine konuyu manşete taşımıştı. Bizim Zeytin araştırmadan “uzmanlar” verticilyumun 1980 lerde İspanya’dan geldiğine inanıyorlardı. Halbuki biraz araştırınca 1900lü yılların başında buralardan önce Kaliforniya’ya gittiğini rahmetli Atıf Atila ile literatürde bulmuştuk.
Bu hastalık da kesin olarak her ağaca bulaşacak diye bir kural yok daha yeterince bilgi sahibi değiliz. Tecrid ve ağaç kesme ne derece başarılı ve çözüme yönelik daha kimse bilmiyor. Belki de İtalya’daki binlerce dönümde ağaç kesimi sadece bilgisizliğimizin değil ayni zamanda tür olarak kibirimizin de bir göstergesi.
Tevekkül ile beklemek ve doğru tarım yapmaya gayret şimdilik yapılacak en iyi şey gibi gözüküyor. Bu yıl Tunus zeytinyağı Avrupa’da piyasalara anlamlı giriş yaptı. Zeytinyağı üretiminde İspanya dünyada başı çekiyor. Bir milyon ton üstünde bir üretim ile % 40 ı, İtalya yaklaşık % 20 si sonra Yunanistan yüzde on ve sonra Tunus ve biz , Cezayir, Suriye Fas takibediyor. Bu yıl Suriye’den çok kaçak zeytinyağı girmiş.
