Yasa tasarısı ile; Gelir Vergisi Kanunu'nda (GVK); hem götürü giderin oranı yüzde 25'den, yüzde 15'e düşüyor hem üçüncü vergi dilimi oranı yüzde 27'den, yüzde 30'a çıkıyor. Her iki değişiklik de; kira geliri elde edenlerin daha fazla vergi ödemesine neden olacak.
'Konut kirası elde edenler için' vergi hesabını bugün, 'işyeri kira geliri elde edenlerin' vergi hesabını yarın ele alıyoruz.
Tabloda 2017'de yıl boyunca konut kirası elde edenlerin ne kadar vergi ödeyecekleri yer almakta. 15 farklı aylık-yıllık konut kira geliri için iki farklı vergi hesaplandı:
Birincisi; mevcut yasaya göre, ikincisi tasarıdaki değişikliklere göre yapılan vergi hesabı. Dolayısıyla mülk sahipleri, tasarının yasalaşması durumunda hangi kira geliri için ne kadar fazla vergi ödeyeceğini bu tablodan görebilir.
Götürü giderdeki düşüşten dolayı tüm -götürü gider tercihi yapan- mülk sahipleri etkilenecek.
Gelir vergisi oranındaki artıştan (yüzde 27'den, yüzde 30'a) dolayı ise yalnızca kira geliri-matrahı yıllık 30.000 lirayı aşanlar etkilenecek. Yani yıllık kira geliri matrahı 30 bin lirayı geçenler -70 bin liraya kadar gelirleri için- normalde yüzde 27 vergi ödeyeceklerken, tasarı ile ödeyecekleri verginin oranı yüzde 30'a çıkıyor.
2017'de kira gelirinden dolayı beyanname verecekler için kira gelirlerinin vergilendirilmesi ile ilgili kritik konuları da hatırlayalım...
KİMLER BEYANNAME VERECEK
2017'de yıl boyunca 3.900 liraya kadar konut kirası elde edenler beyanname vermeyecek. Dolayısıyla vergi de ödemeyecekler. 3.900 liranın üstünde konut kira geliri olanlar beyanname verecek. (GVK. Md.21)
Her yıl yeniden belirlenen bu istisna tutarı 2016 gelirleri için 3.800 liraydı, 2017 gelirleri için ise bu tutar 3.900 lira. (296 no.lu GV Genel Tebliği)
- Ödeyeceğim vergiyi 'götürü gider' ne kadar azaltır?
Basitçe hesaplama şöyle: Yıllık kira gelirinden, önce istisna (3.900 lira) ve (Yasa tasarısına göre) yüzde 15 götürü gider düşülüyor, sonra vergi hesaplanıyor. Götürü giderde; 3.900 liralık istisna düşülmüş kira gelirinin yüzde 15'i direkt (belgeye ihtiyaç duymadan) kira gelirinden düşülüp kalan tutarın üzerinden vergi hesaplanıyor. Götürü gider yöntemini seçenler; aşağıdaki tablodan, elde edilen yıllık kira tutarına göre ne kadar vergi ödeyeceğini görebilirler. Beyanname verecek mükellefler iki farklı gider yönteminden birisini tercih edebiliyor; 'götürü gider' veya 'gerçek gider' (GVK Md. 74).
- Ödeyeceğim vergiyi 'gerçek giderler' ne kadar azaltır?
Gerçek gider yöntemini seçenler de yıllık kira gelirinden, önce 3.900 lira istisnayı, sonra belgeye dayanarak gerçek giderlerini düşüp, kalan tutar üzerinden vergiyi hesaplayabiliyor. Götürü gidere göre farkı, giderler belgeli olmak zorunda.
- Götürü gider yöntemi mi, gerçek gider yöntemi mi, nasıl karar vereceğim?
Götürü giderde (2017 yılı gelirleri için 3.900 liralık istisna düşülmüş) kira gelirinin yüzde 15'i direkt (belgeye ihtiyaç duymadan) kira gelirinden düşülüp kalan tutarın üzerinden vergi hesaplanıyor. Mülk sahiplerinin büyük çoğunluğu hem hesaplaması kolay olduğundan, hem de dönem içindeki gerçek gideri, götürü giderden (gelirin yüzde 25'inden) daha düşük tutarda olduğundan, götürü gideri tercih etmekteydi. Ancak meclisteki tasarının yasalaşması ile beraber götürü gider (yüzde 15) cazibesini kaybedecektir. Götürü gider yöntemini seçenlerin iki yıl boyunca bu yöntemden vazgeçme şansları da yok. (GVK Md. 74).
- Gerçek gider yöntemi kimler için avantajlı?
Tasarı yasalaştığında yüzde 15 götürü gidere göre, daha fazla indirilebilir gerçek gideri olan ev sahipleri gerçek gider yöntemini seçip daha az vergi ödeyebilirler. Ancak götürü gider belgesiz olarak hesaplanıyorken, gerçek giderler belgeli olarak vergi hesabında dikkate alınabiliyor. Söz konusu belgelerin beş yıl saklanarak olası denetimde ibraz edilmesi gerekiyor. (2017 kira gelirleri için 2022'nin sonuna kadar saklanmalı)
- Beyanname verdikten sonra götürü gider usulünden dönülebilir mi?
Götürü gider usulünü kabul edenler normalde iki yıl geçmedikçe bu usulden dönemiyorlar. Elde edilen kira gelirine ilişkin gelir vergisi beyannamelerinde, yanlışlıkla götürü gider usulünü seçenlerse beyannamenin verildiği takvim yılı içerisinde olmak kaydıyla, düzeltme beyannamesi verdiklerinde gerçek gider usulünden yararlanabiliyorlar. (İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı, 29.12.2016 Tarih ve 108276 Sayılı Özelge)
Bir konuyu da özellikle belirtmekte fayda var...
Tasarıda gelir vergisi oran artışının 2017 gelirleri için uygulanacağı belirtiliyor. (Ücret gelirlerinde 2018'den itibaren yeni oran geçerli.) Dolayısıyla yılın başındaki kural, yıl bitmeden değiştiriliyor. Adeta maç oynanırken maçın kuralları değişiyor... Bu kural değişiklikleri iyi niyetli mükellefleri zorda bırakacaktır. Hem götürü gider oranının aşağı çekilmesi, hem vergi oranının yüzde 27'den 30'a çıkarılması 2018'den itibaren geçerli olmalı. Dileriz, mecliste bu durum dikkate alınır ve 'yeni kural yeni yılda geçerli' hale getirilerek tasarı yasalaşır.
