• BIST 8718.11
  • Altın 2244.727
  • Dolar 32.3302
  • Euro 35.1556
  • Manisa 6 °C
  • İzmir 8 °C
  • Kasiyer Aranıyor
  • Amerikan Kültür Erken Kayıt Dönemi Başladı
  • Kuzey Ege Kurs Erken Kayıt Dönemi başladı
  • Louka Döner ve Et Lokantası İftar Menüsü
  • Ön Muhasebe ve Sevkiyat Personeli Aranıyor
  • Yapı Markette Çalıştırılacak Personel Aranıyor
  • Ön Muhasebede Çalıştırılmak Üzere Bayan Personel Aranıyor
  • SPESYA FOOD Firması Takım Arkadaşları arıyor
  • Çalışma Arkadaşları Arıyoruz
  • Forklift Operatörü Aranıyor
  • Sürücü Belgelerinin Değişiminin Son Tarihi 31 Aralık 2024
  • Çalışma Arkadaşları Arıyoruz
  • Deniz Kurs’ta İngilizce Hazırlık Sınıfları Kursları Başlıyor
  • Pusula Kurs’ta İngilizce Sınıflarına Hazırlık Kursu başlıyor
  • İkinci el saç ve sandaviç panel bulunur

Dostum Pyotr Yakovlevich Ufimtsev

Levent Sevgi

Dostum Pyotr Yakovlevich Ufimtsev…

Hayalet Uçak tasarımının fikir babası!

2021-06-13_13-35-07.png2010 yılı sonbaharıydı. Acıbadem’de Doğuş Üniversitesi’nde odamdayım. Her zaman açık olan kapımda genç bir kadın “Günaydın hocam, uygun musunuz?” diye seslendi. Buyur ettim, kahve verdim. Hemen konuya girdi:

Adım Feray, Gebze Teknik Üniversitesinde Rektör Prof. Dr. Alinur Büyükaksoy ile Matematik doktorası yaptım. Doktora sonrası ARGE için üniversitemden 1 yıl izin, TÜBİTAK’tan da mali destek aldım. Sizinle çalışabilir miyiz?”

Alanı Matematik olsa da çalışma konuları arasında elektromanyetik ve özellikle Kırınım Kuramı olduğundan kabul ettim. Kırınımı biliyordum ama doktora sonrası bir araştırma yönetecek düzeyde çalışmamıştım hiç; “en iyisini bulur, birlikte öğrenir, ilerleriz” dedim. Çalışmalara başladık.

Kırınım ve Matematiksel Modelleme dendiğinde akla ilk gelen isimlerden birisi Prof. Dr. Pyotr YA Ufimtsev’dir; 1931 doğumlu Rus fizikçi ve matematikçi. Radara yakalanmayan (hayalet) uçak teknolojisinin ardındaki kuramın sahibi. Onu önerdim Feray’a. “Hocam, Alinur Hoca rektör olarak Gebze Teknik Üniversitesine davet etmişti, getiremedi, bizimle çalışır mı sizce?” dedi. “Yazar, öğreniriz” dedim. Hemen bir eposta mesajı gönderdim, kısaca kendimi ve Feray’ı tanıtıp bir projede birlikte çalışmayı önerdim. Hatta, başkanı olduğum MMS 2012 Akdeniz Ülkeleri konferansına da davet ettim. Feray’ın beklediği gibi, biraz ters / olumsuz bir yanıt geldi. “Yaşlı aksi bir ihtiyarmış, sağlık olsun” dedim kendi kendime “O olmadan da yaparız!”

İki gün sonra uzun, bambaşka bir eposta geldi Ufimtsev’den. Birlikte çalışmayı ve konferans davetimi kabul etmesinin ötesinde kendince bir çalışma planı bile hazırlayıp göndermişti. Belli ki, o iki günde yaptıklarımı, makalelerimi / kitaplarımı incelemiş ve heyecanlanmıştı. Böyle başladı çalışmamız ve dostluğumuz; hala da sürmekte. Zamanla Dr. Alper Uslu ve Prof. Dr. Gökhan Apaydın da aramıza katıldı; grubu genişlettik. Önce yapılan çalışmaları özetledik, eksiği gediği listeledik. Kırınımın fiziksel etkilerini en ince ayrıntısına kadar inceledik. Ardından matematiksel modelleme ve sayısal simülasyonlarla elektromanyetik dalgaların, yansıyan, kırılan, kırınan, tüm bileşenlerini ayrıştırdık ve gözledik, filmlerini çektik. Onlarca projeye imza attık, bir düzine konferansa sunduk, yirminin üzerinde makale yazdık. Sonunda hepsini 2021 yılında ARTECH House yayınevince basılan son kitabımızda topladık. Ufimtsev, MMS 2012 dışında kurucu başkanı olduğum EMC Türkiye 2013 konferansı için de geldi İstanbul’a. Dersler, seminerler verdi, öğrencilerimle tanıştı. Böyle bir bilim insanını Türkiye’de ağırlamaktan çok mutlu olduk. Los Angeles ziyaretlerimin birinde eşiyle birlikte yemeğe çıkardım. Zamanla dostluğumuz pekişti.

Ufimtsev, 1931 yılında Sovyetler Birliğinin Altay bölgesinde bir köyde doğmuş. 1949’da Kazakistan’da Almatı Eyalet Üniversitesi Matematik-Fizik Bölümüne girmiş ama 1952’de Ukrayna’da Odesa Eyalet Üniversitesine geçmiş. 1954’te mezun olup Sovyetler Savunma Bakanlığına bağlı Moskova Radyo Mühendisliği Araştırma Enstitüsünde çalışmaya başlamış.

Ufimtsev, Kırınım Kuramında önemli yer tutan Fiziksel Kırınım Kuramının (PTD – Physical Theory of Diffraction) babasıdır. Daha 1960'larda elektromanyetik dalgaların basit iki boyutlu ve üç boyutlu nesnelerden yansımasını hesaplayan denklemler geliştirmeye başladı. İlk sonuçlarını 1962’de Rusça yayımlanan Method of Edge Waves in the Physical Theory of Diffraction isimli kitapta topladı. Bu kitap 1971’de ABD Hava Kuvvetlerince İngilizce’ye çevrildi. Bu kuram sayesinde, Amerika (Lockheed) F-117 Nighthawk ve (Northrop) B-2 Bomber hayalet uçaklarını tasarladı. Tarihin bir cilvesi olsa gerek, bunda, askeri ve ekonomik değeri olmadığı gerekçesiyle Ufimtsev’e çalışmalarını yayımlaması izni veren Sovyet Yetkililerinin rolü büyüktü. Powerrossiya 42dk’lık YouTube filmi ile bu süreci çok güzel özetlemiş, izlemenizi öneririm (https://youtu.be/lq-xlLcL_1k).

Radar, gönderdiği elektromanyetik dalgaların uçaklardan geri yansıması prensibine göre çalışır. Geri yansıyan elektromanyetik dalgaları kaydedip işleyerek civarda uçan uçakları saptar. Hayalet uçak ise radardan gelen elektromanyetik dalgaları radar yönünde yansıtmamak ilkesine göre tasarlanır. Ufimtsev, işte bu tip uçak tasarımının matematiksel kuramını oluşturdu. Ancak, Sovyet yetkililer “bu uçak uçmaz” gerekçesiyle Ufimtsev’den bu çalışmaları sonlandırmasını istediler. Bu büyük bir yanılgıydı! Aynı yıllarda var gücüyle hayalet uçak tasarımıyla uğraşmakta olan ABD bir türlü istediği sonuca ulaşamıyordu çünkü kullandığı matematiksel kırınım modelleri yetersizdi.

Tam da Sovyetlerin Ufimtsev’den çalışmaları sonlandırmasını istediği günlerde genç bir Amerikalı mühendis, Dennis Overholser, Ufimtsev’in ilk kitabına ulaşır. Büyük bir heyecanla yöneticisi Ben Rich’e gösterir ve “aradığımız kanı bulduk!” der. Ufimtsev’in 1962 baskısı kitabından yıllar sonra haberdar olmuş olsa da Amerikalılar hemen F-117 Hayalet Uçak Projesini başlatır. Kozmik gizli bu proje Pentagon için çok önemlidir. Ben Rich, dönemin ABD Başkanı Jimmy Carter’ın danışmanı Brezinski’ye “Başkana söyleyin, F-117 hayalet uçaklarla Sovyetlerin uçaksavar füze sistemlerini darmadağın edeceğiz!” der.

Aralık 1972’de prototipleri üretilen F-117’ler, Haziran 1981’de Nevada çölünde deneme uçuşlarına başlar. Ancak ciddi bir sorun vardır: Radara yakalanmayacak şekilde tasarlanan bu uçaklar belli ki uçuş (aerodinamik) yetenekleri yönünden oldukça zayıflamıştır. Birçok uçuş denemesi başarısızlıkla sonuçlansa da sonunda yeni yaklaşımlarla F-117’ler gerekli aerodinamik özellikler kazandırılır. Son başarılı test 23 Ağustos 1982’de gerçekleşir. Artık ABD hayalet uçak sahibidir!

5 Mart 1985’te Gorbaçov Sovyetlerde Perestroika (yeniden yapılanma) ve Glasnost (açıklık) denen reformları başlatır. Ülkede büyük bir kargaşa başlar; bilimsel çalışmalar durur, bilim insanları ülkeyi terk etmeye başlar. Berlin duvarı yıkılır, Sovyetler dağılır. 1989’da Ufimtsev İsveç’te bilimsel bir konferansa davet edilir. Kayıt masasında yanına on kadar akademisyen yaklaşır. Hemen hepsi orta yaşlı olan bu kişiler kendilerini Ufimtsev’e “Biz sizin öğrencileriniziz” diye takdim ederler. İçlerinde Kaliforniya Üniversitesinden bir profesör de vardır. Bu profesör, Ufimtsev’i Kaliforniya Üniversitesine ders vermek üzere misafir akademisyen olarak davet eder. Ufimtsev, 60 yaşında, karısı ve iki çocuğuyla Kaliforniya’ya yerleşir. Şimdi 90 yaşında. Halen orada yaşasa da yaz aylarını ülkesinde, Moskova’daki evinde geçirmekte.

Ufimtsev, verdiği dersler yanında NASA tarafından desteklenen projeler de hazırlar ve yürütür. Birçok eyalette, birçok üniversitede davetli konuşmalar yapar, seminerler / kurslar düzenler. Amerikalı bilim insanları ve araştırıcılar bu Rus bilim insanına çok değer verir. Elbette, CIA da adım adım izler. Ufimtsev ise çalışmalarına dönmekten, kuramlarına değer verildiğini görmekten mutludur. Ama hala, ABD’nin kuramını kullanarak hayalet uçak tasarladığından habersizdir; CIA ise bunu Ufimtsev’e açıklamakta acele etmez.

F-117’ler ilk kez 15 Ocak 1991’de Körfez savaşında Irak’ta kullanılır. Irak’ın Rus yapımı hava savunma sistemi çaresizdir; SAM füzeleri etkisiz kalır. Arka arkaya geceler boyunca F-117’ler Irak’ı bombalar. Bu, ABD’nin bir gövde gösterisine dönüşür; New York Times gazetesinde birinci sayfa haberi olur. İşte Ufimtsev, F-117’lerden ve bunların kendi kuramı kullanılarak tasarlandığından bu gazete haberi sayesinde haberdar olur. Gazetede ismini görmek, onu çok şaşırtır!

Ufimtsev, hayalet uçakların yakalanabilmesi üzerine de çalışmaya başlar ve 1992’de Fransa’nın Nice kentinde düzenlenen bir uluslararası savunma konferansının açılış konuşmasında bu kez hayalet uçakların hangi radarlarla ve nasıl yakalanabileceğini anlatır (on yıllardır üzerinde çalıştığım ve uzmanı olduğum, uluslararası meslek örgütümüzün en yüksek payesi olan IEEE Fellow ödülünü aldığım ve bu köşede 12/19/26 Nisan 2021 tarihli yazılarımda anlattığım Yüksek ve Çok Yüksek Frekans radarları hayalet uçakları kolayca yakalayabilir).

Körfez savaşı sonrası “Artık tek süper güç benim!” diyen ABD var gücüyle F-117 hayalet uçaklarının reklamına başlar. Hollywood arka arkaya filmler çeker. Bu durum 27 Mart 1999’da NATO bombardımanına katılan bir F-117’nin eski Yugoslavya’nın Budanovci Köyü yakınlarında eski bir Sovyet roketi ile düşürülmesine dek sürer. Düşüren Yugoslavya Hava Kuvvetleridir. Sırp komutan Albay Zoltan Dani kahraman ilan edilir. Bu, kayıtlara düşürülen ilk hayalet uçak olarak geçer. Görünmezlik efsanesi böylece son bulur!

Yine de, ABD Ufimtsev’in kuramlarını yeni nesil uçaklarda da kullanmayı sürdürür. Başından beri projesinde yer aldığımız ama bize verilmeyen, F-35 savaş uçakları görünmezlik ilkesine göre tasarlansa da satın aldığımız S-400’ler bu uçakların korkulu rüyası!

Ben, 1993’den beri bu tip radarlar üzerinde, 2011’den bu yana da Pyotr YA Ufimtsev ile kırınım kuramı üzerine çalışmaktayım. Böyle yetkin, alçak gönüllü bir insanla dost, harika bir bilim insanıyla çalışma arkadaşı olmak gerçekten büyük bir şans, büyük bir gurur kaynağı!

2021-06-13_13-35-40.png2021-06-13_13-35-53.png2021-06-13_13-36-06.png2021-06-13_13-36-16.png2021-06-13_13-36-26.png2021-06-13_13-36-37.png

Bu yazı toplam 1440 defa okunmuştur.
  • Yorumlar 2
    Yazarın Diğer Yazıları
    REKLAM ALANI
    • Amerikan Kültür Dil Kursu
    • Amerikan Kültür Dil Kursu
    • Kuzey Ege Kurs
    • Kuzey Ege Kurs
    1/20
    Başlangıç Tarihi
    Başlangıç Tarihi
    Tüm Hakları Saklıdır © 2003 Akhisar Haber | İzinsiz ve kaynak gösterilmeden yayınlanamaz.