Çırak dediğin zıpkın gibi olacak!..
İlkokula başlamıştım, 6 Eylül İlkokulunda; artık her çocuk gibi kışın okul yazın çıraklık olacaktı. Babam Hasan Hafızlar Mağazasında tezgahtar, arasta onu Süleyman Enişte diye tanır. O yaz beni Tahir Ün Caddesinde Şehir Pastanesinin karşısındaki pasajda Muhasebeci Kadri Öktem’in yanına vermişti. 7-8 yaşlarındaydım sanıyorum, Kadri abi fazla konuşmayan babacan biri olarak kalmış aklımda; ne de olsa 55 yıl geçmiş aradan. Görevim, ofisi temiz tutmak, getir-götür işleri, pasajın içindeyim sabahtan akşama ama ofisin dışında; yani ayak altında dolaşmak yok, içerden seslenen olursa ofise giriyorum.
Yine bir sabah erkenden ofisi açtık; artık söylemesine gerek yok, Kadri abi masasına geçer geçmez “bi koşu” çay kapıp geliyorum. Çırak dediğin zıpkın gibi olacak!
Kadri abi çayını karıştırırken seslendi, hemen içeri koştum, 5-10 krş verdi, “git karşıdan optalidon al!” dedi. O nedir bilmiyordum ama karşıda Şehir Pastanesi var; “çayın yanına peynirli poğaça gibi bir şeydir” diye düşündüm, daldım pastaneden içeri “Bir optalidon” dedim. Nedense, Şehir Pastanesine Göçmen Pastanesi de denirdi, sanki Akhisar’ın neredeyse tamamı Balkan göçmeni değilmiş gibi! Tezgahta sahibi vardı, Özkan abi; iri yarı, gür sesli, şen-şakrak birisiydi; güldü “Optalidon yok, Saridon var!” dedi. Afalladım! Kafamda peynirli poğaça gibi canlandırmıştım, Saridon neydi ki? Tatlı mıdır, tuzlu mudur, bilemedim, işi sağlama almak için “bi sorup geleyim” dedim. Koşarak pastaneden çıkarken, arkamdan gülerek seslendi “dur len; git eczaneye sor!”. Şehir Pastanesi ile Eczane yan yanaydı, Kadri abi “git karşıdan …” derken eczaneyi kastetmiş. Meğer başı ağrıyormuş, çayın yanına bir hap yutmak istemiş! O zaman tek tek satılıyordu bu tip haplar.
O yaşta optalidon ve saridonu öğrenen ilk çırak olmuş olabilirim; böyle düşünmek iyi geliyor hala!
--- 0 ---
Sanırım aynı yazdı; ilk işimden haftalık alıp almadığımı anımsamıyorum. Almamış olmalıyım ki bir iki hafta sonra babam beni arkadaşları olan Kamil ve İhsan amcaların Enstitü Pazarı’na vermişti. Enstitü pazarı 2m x 4m boyutlarında 8 m2’lik dar, uzun bir dükkan; iğneden ipliğe, örgü yününden tokaya her ürün var. Derinlemesine bir tezgah, ardında dükkan sahipleri, önünde ise 1-2 müşterilik bir alan. İşim benzer; dükkanı temiz tutmak ve getir-götür işleri. Dükkana girmek yasak, zaten müşteri varken istesen de giremezsin, yer yok. Dışarda bir tabure var; işin yoksa oturursun.
Hafta bitti, cumartesi akşamı kapatmaya yakın Kamil Amca içeri çağırdı, haftalığımı verdi; madeni 1 TL. Aldım, “iyi akşamlar” deyip çıktım. Ardımdan İhsan amca çağırdı, döndüm. Ver o parayı dedi, verdim. Kasadan madeni 2.5 TL çıkardı, haftalığın bu dedi, teşekkür ettim.
Yolun karşısında Aytaç Manifatura vardı; sahibi Erdoğan Aytaç’tı. Kardeşim Bülent de orada çıraktı. Onu aldım beraber eve gittik. Bülent’e haftalık vermemişti Erdoğan amca.
Ben unutmuşum, Bülent anımsattı. Bir hafta sonra ise 2.5 TL haftalığımı alır almaz, yazı-tura atar gibi elimde atıp tutarak Bülent’i almaya gitmişim. Erdoğan amca mesajı almış elbette. O hafta kardeşim de 2.5 TL haftalık almaya başlamıştı!
--- 0 ---
O yaz son işim kahvecilikti, üstelik artık çırak değil, kalfaydım, hatta işin sahibiydim.
İş Bankasının karşısında minik bir yerdi kahveci Mustafa abinin mekanı. Yer, en fazla, 3m x 4m, toplamda 12 m2. Ama, içerde bir de asma kat var.
Enstitü pazarında çıraklığımın ikinci veya üçüncü haftası olmalı. Her zamanki gibi, dükkanın önünde, kaldırımda taburede oturuyorum. Mustafa abi geldi “benimle çalışır mısın?” diye sordu. “Haftalık ne verirsin?” dedim; “15 TL” dedi, “anlaştık” dedim!
Ertesi hafta başında işe başladım. İşimiz çay demlemek, kahve yapmak, ayran dövmek, bütün arastaya (çarşıya) çay / kahve / gazoz dağıtmak, boşları toplamak, hesapları tutmak… Çok yorucu aslına, boşuna 15 TL haftalık vermiyor yani Mustafa abi. Ama, zehir gibiyim, Mustafa abi bunu biliyor, zaten epey gözlemiş de önermiş bu işi bana.
Mustafa abi gördüğüm en kalender insandı! Öğleden sonraları bir iki arkadaşıyla asma kata çıkarlar yoğun sohbet altında içerlerdi. Bir nevi akşamcıydı aslında! Hatta bu nedenle rahmetli dedem babama çıkışmış “el kadar çocuk bir ayyaşın yanına verilir mi?” diye! Birkaç gün birlikte çalıştık, işi hemen kaptım, daha haftası dolmadan neredeyse her şeyi bana bırakmıştı. En sevdiğim yanı, öğle yemeğinde ne istersem yiyebiliyor olmamdı! 1.5 Ramiz köfte, ardından kazandibi, üstünde iki tulumba tatlısı; ayran kovası zaten elimin altında; doldur doldur iç, içtikçe kovaya suyu ekle, karıştır; daha ne olsun!
Kahveci çırağının çıraklıktan terfi etmesi için gerek ve yeter koşul, çayı dökmeden tepsiyi tek elde 360 derece döndürmek (https://youtu.be/8x5hYB65_X4)! Ben bunu 2-3 hafta sonra denedim. Çocuk aklı, al bir boş bardak bir köşede dene, değil mi? Ben öyle yapmadım, arastaya 4-5 bardak çay götürürken aklıma geldi, denedim; tepsi bir yana, çaylar bir yana, bardakların hepsi kırıldı! İlki böylece hayal kırıklığı idi, ama birkaç denemeden sonra dolu/boş kaç bardak olursa olsun, “ÇAYLAAAAR!” diyerek çevire çevire servise başlamıştım.
İşte o zaman işin başına tam geçmiştim!
